Η στάση ζωής (τρόπος ζωής, νοοτροπία) του ανθρώπου ο οποίος ρυθμίζει τη συμπεριφορά του σύμφωνα με τους τύπους των ηθικών αξιών και όχι με την ουσία τους.
Ο καθωσπρεπισμός προδίδει απουσία ηθικής ελευθερίας (αυτονομίας), αφού ο άνθρωπος υποκρίνεται πως επιδεικνύει σεβασμό στις ηθικές αξίες, ενώ ουσιαστικά τον διακρίνει έλλειψη ειλικρίνειας τόσο απέναντι στον εαυτό του, όσο και απέναντι στους άλλους.
Συνώνυμα: ευπρέπεια, ευσχημοσύνη.
Η ελευθερία είναι ακριβή
Η ελευθερία είναι προϊόν πάλης. Δεν είναι εύκολη υπόθεση. Θα παλέψεις. Και θα παλέψεις πώς; Όπως παλεύουν οι αντρειωμένοι. Θα παίξεις και ή θα χάσεις ή θα κερδίσεις τη ζωή σου. Να γιατί όσο ευπρεπείς και αν είναι εξωτερικά οι πράξεις μας, όσο συμμορφωμένες και αν είναι σε «υψηλούς» κανόνες, σπάνια είναι γνήσιες και ενάρετες. Η αρετή δεν είναι νόμισμα που κυκλοφορεί. Είναι ένα σπάνιο μαργαριτάρι. Ό, τι κυκλοφορεί είναι οι ετερόνομες πράξεις, οι πράξεις από εθισμό, οι πράξεις από συμπάθεια, οι πράξεις από σκοπιμότητα, οι πράξεις από φιλόνομη διάθεση υπακοής και ευσχημοσύνης.
Όλες αυτές οι πράξεις δεν κοστίζουν πολύ, αλλά αμείβονται καλά. Δεν είναι τέτοια η αρετή. Η αρετή είναι κίνδυνος. Κίνδυνος φοβερός, θανάσιμος, έσχατος. Και κερδίζεται τότε ακριβώς, όταν όλα φαίνονται χαμένα.
Σε λίγες λοιπόν, πάρα πολύ λίγες περιστάσεις της ζωής ο άνθρωπος φτάνει στην αρετή. Τότε που νικάει τα δεσμά του και ελευθερώνεται. Οι κοινές πράξεις είναι βολικές και γίνονται χωρίς κινδύνους, με το «αζημίωτο». Δεν έχουν μεγάλες απαιτήσεις, δεν σου ζητούν αιματηρές θυσίες. Είσαι ένας πολίτης φιλόνομος; Καλός οικογενειάρχης; Ευλαβής πιστός που πας ταχτικά στην εκκλησία σου; Όλες οι πράξεις αυτές είναι πολύ απλές και «επικερδείς». Για να τις κάνεις, δεν χρειάζεται να σκεφτείς πολύ, ούτε να πονέσεις. Δεν κινδυνεύεις με την απόφαση που παίρνεις. Αλλά όπου δεν υπάρχει κίνδυνος, εκεί, όπως η προσπάθεια είναι μικρή, έτσι και το τίμημά της, η αμοιβή της είναι ασήμαντη.
Ε. Π. Παπανούτσος, Ο Νόμος και η Αρετή (διασκευασμένο κείμενο)
Ο καθωσπρεπισμός προδίδει απουσία ηθικής ελευθερίας (αυτονομίας), αφού ο άνθρωπος υποκρίνεται πως επιδεικνύει σεβασμό στις ηθικές αξίες, ενώ ουσιαστικά τον διακρίνει έλλειψη ειλικρίνειας τόσο απέναντι στον εαυτό του, όσο και απέναντι στους άλλους.
Συνώνυμα: ευπρέπεια, ευσχημοσύνη.
Η ελευθερία είναι ακριβή
Η ελευθερία είναι προϊόν πάλης. Δεν είναι εύκολη υπόθεση. Θα παλέψεις. Και θα παλέψεις πώς; Όπως παλεύουν οι αντρειωμένοι. Θα παίξεις και ή θα χάσεις ή θα κερδίσεις τη ζωή σου. Να γιατί όσο ευπρεπείς και αν είναι εξωτερικά οι πράξεις μας, όσο συμμορφωμένες και αν είναι σε «υψηλούς» κανόνες, σπάνια είναι γνήσιες και ενάρετες. Η αρετή δεν είναι νόμισμα που κυκλοφορεί. Είναι ένα σπάνιο μαργαριτάρι. Ό, τι κυκλοφορεί είναι οι ετερόνομες πράξεις, οι πράξεις από εθισμό, οι πράξεις από συμπάθεια, οι πράξεις από σκοπιμότητα, οι πράξεις από φιλόνομη διάθεση υπακοής και ευσχημοσύνης.
Όλες αυτές οι πράξεις δεν κοστίζουν πολύ, αλλά αμείβονται καλά. Δεν είναι τέτοια η αρετή. Η αρετή είναι κίνδυνος. Κίνδυνος φοβερός, θανάσιμος, έσχατος. Και κερδίζεται τότε ακριβώς, όταν όλα φαίνονται χαμένα.
Σε λίγες λοιπόν, πάρα πολύ λίγες περιστάσεις της ζωής ο άνθρωπος φτάνει στην αρετή. Τότε που νικάει τα δεσμά του και ελευθερώνεται. Οι κοινές πράξεις είναι βολικές και γίνονται χωρίς κινδύνους, με το «αζημίωτο». Δεν έχουν μεγάλες απαιτήσεις, δεν σου ζητούν αιματηρές θυσίες. Είσαι ένας πολίτης φιλόνομος; Καλός οικογενειάρχης; Ευλαβής πιστός που πας ταχτικά στην εκκλησία σου; Όλες οι πράξεις αυτές είναι πολύ απλές και «επικερδείς». Για να τις κάνεις, δεν χρειάζεται να σκεφτείς πολύ, ούτε να πονέσεις. Δεν κινδυνεύεις με την απόφαση που παίρνεις. Αλλά όπου δεν υπάρχει κίνδυνος, εκεί, όπως η προσπάθεια είναι μικρή, έτσι και το τίμημά της, η αμοιβή της είναι ασήμαντη.
Ε. Π. Παπανούτσος, Ο Νόμος και η Αρετή (διασκευασμένο κείμενο)